"Οι ερωμένες στον καμβά". Λίγες σκέψεις για το θεατρικό έργο της Σοφίας Καψούρου που θα ανέβει προσεχώς.
La Fornarina, Raffaello
Υπάρχει η θεσμική αγάπη πού ενώνει το άρρεν με το θήλυ και που ευλογείται με τα δεσμά του γάμου. Υπόσχεται σε όσους την αποζητούν την ηρεμία εκείνης της λίμνης που σπάνια ταράζουν καταιγίδες. Αλλά υπάρχουν επίσης και ο έρωτας και το πάθος. Και η επιθυμία και η έξαψη των σωμάτων. Και ο οίστρος και η τρέλα της σάρκας. Πράγματα που μπορεί να σχετίζονται με την αγάπη αλλά που μπορεί και όχι... Εν πάση περιπτώσει οι "Ερωμένες στον καμβά" της Σοφίας Καψούρου ασχολούνται αποκλειστικά με τον έρωτα εκτός των κοινωνικών κλισέ, την τέχνη του έρωτα αλλά και τον έρωτα της τέχνης μέχρι τα κράσπεδα του θανάτου. Ο λόγος τρέχει, άλλοτε ανάλαφρος, άλλοτε μελαγχολικός, συχνά λυρικός (ιδιαίτερα στην τελευταία πράξη) αλλά πάντα υπερασπιστικός των γυναικών και του πάθους τους. Ή, καλύτερα, του γυναικείου δικαιώματος στην επιθυμία. Στους διαλόγους πρωταγωνιστούν τέσσερις γυναίκες. Φέρνουν από πολύ μακρυά τις ιστορίες τους για να τις εκβάλουν στο σήμερα. Είναι οι...ερωμένες. Είναι οι Ερωμένες σ´ έναν κόσμο ανδρών. Λίγες επώνυμες και εκατομμύρια ανώνυμες. Όλες όμως από εκείνη την εκλεκτή ράτσα που ξέρει να κάνει τον έρωτα τέχνη. Αλλά και που μια πατριαρχική εντολή τις όρισε να διακοσμούν τον θρίαμβο των ανδρών από το παρασκήνιο : είτε πρόκειται για μια επιτυχημένη στύση είτε για μια καλλιτεχνική δημιουργία. L'homme créateur, la femme inspiratrice όπως είναι ο κοινός τόπος αλλά και όπως το ήθελε ο Νίκος Εγγονόπουλος. Η χριστιανική αγωγή μάς μάθαινε πως πίσω από κάθε μεγάλο άνδρα κρύβεται ασφαλώς μια σπουδαία γυναίκα, η μητέρα του. Εξίσου μεγάλη αν και όχι διάσημη. Η Καψούρου, δικαιολογώντας ίσως το επώνυμό της, υποστηρίζει πως πίσω απο κάθε καλλιτέχνη κρύβεται μια εξίσου σημαντική ερωμένη, μια γυναίκα του πάθους που εμπνέει και εμπνέεται.Αυτό που στην αργκώ των μπουζουκομάγαζων λέμε καψούρα.Πρόκειται για εκείνο το πάθος που είναι απόλυτο επειδή είναι εφήμερο. Που περιφρονεί οποιονδήποτε άλλο παράδεισο εκτός από τον επίγειο. Που ζει τη στιγμή σαν αιωνιότητα. Και που μπορεί να μετατρέψει τις σταγόνες της ηδονής σε σταγόνες ποίησης. Τον οργασμό αν δεν φοβόμαστε τις λέξεις.Δηλαδή τη καύλα. Την υψηλότερη μορφή τέχνης τελικά; Άλλωστε και η λέξη τέχνη όπως και η καύλα,είναι γένος θηλυκού.
Τι θα ήταν ο Ραφαήλ, αναρωτιέται η συγγραφέας, χωρίς τη κόρη του φούρναρη; Θα ήταν πάλι ο Ραφαήλ, ο πρίγκιπας της ώριμης Αναγέννησης, χωρίς όμως εκείνο το κάτι που κάνει τις ανεπίληπτες μαντόνες του τόσο γήινες. Και τι θα ήταν ο Modigliani χωρίς την Jeanne Hébuterne; Θα ήταν το ίδιο παθιασμένος, το ίδιο παράφορος αλλά χωρίς εκείνο το βάθος που κάνει τη ζωγραφική του αληθινά μεγάλη, απόλυτα δραματική στην τελευταία περίοδο της ζωής του. Η παράλογη όσο και εξαίσια θυσία της Hébuterne (αυτοκτόνησε λίγες ώρες μετά το θάνατο του εραστή της όντας έγκυος στο δεύτερο παιδί τους) ανεβάζει τον βασανισμένο Modi στο βάθρο ενός θεού του έρωτα. Για τον οποίο αξίζει κανείς να θυσιαστεί. Επειδή πεθαίνει κανείς από έρωτα όπως πεθαίνει κανείς από αγάπη. Και τότε ο θάνατος διεκδικεί αισθητικό πρόσημο. Πράγματα ασφαλώς ακατανόητα για τους επαγγελματίες της ζωής και τους γραφειοκράτες της τέχνης.
Κι ας μην ξεχνάμε: η τέχνη είναι εκείνο το αγρίμι που τρέφεται με τους κυνόδοντες και όχι με τους τραπεζίτες. Οι Ερωμένες της Καψούρου αγωνίζονται εναντίον της διαρκούς παρουσίας του θανάτου παντού με όπλο τους όχι τη τέχνη, δεν καταδέχονται τέτοια ανδρικά παιχνίδια, αλλά την καθημερινότητα. Τη χαρά της στιγμής...Το πάθος που δεν ανταλλάσσεται ούτε κληροδοτείται στους ολιγόψυχους ή τους συμβιβασμένους...
ΥΓ. 1. Οι μικροί καλλιτέχνες έχουν όλες τις αγωνίες των μεγάλων μόνο που είναι μικροί. Αυτο το δράμα τους συνθλίβει. Αντίθετα οι Ερωμένες ακόμα κι αυτών των μικρών καλλιτεχνών βρέθηκαν από την πρώτη στιγμή στη κορυφή.Εκτός συναγωνισμού. Το πάθος ήταν ανέκαθεν αξία απόλυτη.
ΥΓ. 2. Σκέφτομαι αυτή τη στιγμή εκείνο το τέρας, τον Pablo. Έζησε 92 χρόνια για να πεθάνει το 1973. Η πιο αδικημένη ερωμένη του, αυτή που τη ζωγράφιζε πάντοτε να κλαίει, η Marie-Thérèse Walter, αυτοκτόνησε το 1977 σε ηλικία 68 ετών. Η Jacqueline Roque, η τελευταία του σύζυγος αυτοκτόνησε το 1986 σε ηλικία 60 ετών αφού πρώτα διαμοίρασε τη τεράστια περιουσία του Πικάσο ανάμεσα στο Γαλλικό κράτος και τα αντιμαχόμενα παιδιά του. Η ζωή χωρίς εκείνον δεν είχε για εκείνη πια καμία σημασία. Η απώλεια του αγαπημένου σαν ενσαρκωμένος θάνατος. Η τραγική κληρονομιά της Hébuterne...
ΥΓ. 3. Ο πίνακας του Πικάσο που κλάπηκε πρόπερσι από την Εθνική Πινακοθήκη εικόνιζε, εξπρεσιονιστικά παραμορφωμένο, το άλλο περίφημο πάθος του Πικάσο, τη Dora Maar. Δεν άρεσε όμως στη κ. Λαμπράκη, διαχρονική ερωμένη της εξουσίας απ´ όπου κιαν προέρχεται. Στη διευθύντρια της Πινακοθήκης αρέσει ο Μποκόρος. Στην Ελλάδα των μετρίων οι Ερωμένες δεν έχουν μεγάλη τύχη.
Neuchâtel, 24 Αυγούστου 2014
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου